Bülent Liçis: Temiz Enerji nedir?

Temiz enerjiyi düşündüğümüzde, genellikle aklımıza güneş ve rüzgar gibi enerji kaynakları gelir. Peki, tam anlamıyla temiz enerji nedir ve hangi enerjiler gerçekten temizdir?

Bu soruları, iş insanı ve Çevre Mühendisi Bülent Liçis’e sorduk.

“Temiz enerjinin yenilenebilir enerji ile eş anlamlı, sera gazı veya diğer kirletici maddeler yaymayan enerji olduğuna inanıyoruz.” diyen Bülent Licis, bazılarının nükleer enerjinin, doğalgazın ve hatta temiz yanan kömürün temiz enerji olduğunu iddia ettiklerini dile getiriyor.

Bu makalede, nükleer ve doğal gaz dahil olmak üzere farklı temiz enerji kaynaklarını ve nihayetinde neden “temiz” in “yenilenebilir” ile eş anlamlı olması gerektiğini Bülent Licis’ten dinliyoruz.

1- Güneş Enerjisi

“Bu şaşırtıcı temiz enerji kaynağını güneş ışığı ve ısı yoluyla deneyimliyoruz. Bu enerjiyi güneş panelleri veya yoğunlaştırılmış güneş enerjisi santralleri gibi teknolojiler aracılığıyla elektrik üretmek için kullanabiliriz. Yani elektriği herhangi bir emisyon veya kirlilik olmadan üretiyoruz.”

2- Rüzgar Enerjisi

“Başka bir temiz enerji kaynağı olan rüzgar enerjisi, teknik olarak güneş enerjisinin başka bir şeklidir. Çünkü güneş, Dünya’daki tüm hava modellerinden kısmen sorumludur. Ancak, elektriğin üretilme şekli nedeniyle, yani biri güneş panelleri, diğeri ise rüzgar türbinleri tarafından üretildiği için iki farklı enerji türü olarak kabul edilirler. Güneş enerjisi gibi, rüzgar türbinlerinden üretilen enerji de hava kirletici madde üretmez. Bu nedenle, temiz enerji listemize rahatlıkla ekleyebiliriz.”

3- Biyoenerji

“Bu yenilenebilir enerji türü algler, odun, mahsul artıkları gibi canlı organizmalar tarafından oluşturulur. Ayrıca gıda atıkları, çöplükler ve fermente ürünlerden de elde edilebilir. Yaygın olarak, binaların ısıtılması için kullanılır.

Biyoenerji, çok yönlü bir enerji şeklidir. Çünkü elektriğin yanında, fosil yakıtların yerini alacak şekilde ulaşım için kullanılıyor. Arabalardan uçaklara kadar her şey için yakıta ihtiyacımız olduğundan, biyoenerji çevre üzerindeki karbon etkisini azaltır.”

4- Jeotermal Enerji

“Su, güneş ve rüzgarın aksine jeotermal enerji güneşten değil, Dünya’nın kendisinden gelen ısı formundaki enerjidir. Çoğu zaman jeotermal, evleri ısıtmak ve soğutmak için kullanılır.

Jeotermal elektrik oluşturmak için, Dünya’nın ısı enerjisi buhar oluşturmak üzere suyu kaynatmak için kullanılır. Bu buhar daha sonra enerji üreten türbinleri döndürür. Kömürle çalışan bir elektrik santraline benzer, ancak fosil yakıtları yakmak yerine Dünya’nın ısısıyla çalışır.”

5- Hidroelektrik

“Yine, teknik olarak güneşten güç alan başka bir enerji kaynağı olan hidroelektrik, su döngüsüyle besleniyor. Güneş suyu buharlaştırır ve daha sonra nehirler, akarsular ve diğer büyük su kütleleri oluşturan yağmur ve kar yağan bulutlar oluşturur.

Hidroelektrik, akan sudan gelen kinetik enerjiye dayanır ve hareket eden bir su kütlesinde bulunan dönen türbinler aracılığıyla onu elektriğe dönüştürür. Bu nedenle hidroelektrik, Hoover Barajı gibi büyük ölçekli bir operasyon olabilir veya barajsız küçük ölçekli olabilir. En önemlisi, bu süreç elektrik üretirken sera gazları oluşturmaz.”

6- Nükleer Enerji

“Teknik olarak nükleer enerji emisyonsuzdur ve oldukça verimlidir. Bir pelet uranyum yakıtı, yaklaşık 150 galon gaza veya 17.000 fit küp doğal gaza eşdeğerdir. Bunu bir perspektifle ifade etmek gerekirse, bu küçük peletten beş gram normal bir eve 6 ay boyunca güç sağlamak için yeterli enerji üretebilir.

Nükleer enerji, uygun şekilde kullanılmadığında havayı ve suyu kirletebilecek radyasyon yayar. Bununla birlikte, Çernobil ve Three Mile Adası gibi korkunç aykırı değerlerde bile, çok sayıda güvenlik sistemi olduğundan kirlenme riski azdır.

Peki, bu enerji kaynağı gerçekten temiz mi? Bana göre, ortaya çıkan atık nedeniyle nükleer enerji temiz değil. Ancak, nükleer enerjinin fosil yakıt ihtiyacının yerini alarak sera gazı emisyonlarını önemli ölçüde azalttığını da inkar edemeyiz. Bunun temiz enerji olmadığına kendiniz karar vermelisiniz.”

7- Doğal Gaz

“Bu, listedeki en tartışmalı madde. Aslında Enerji Bakanlığı, doğal gazı temiz enerji kaynağı olarak listelemiyor bile. Fosil yakıtlar bölümü altında, çünkü temelde doğal gaz fosillerden üretiliyor ve yakıldığında sera gazı emisyonları, özellikle de metan üretiyor.

ABD Enerji Bilgi İdaresi’ne göre ise, doğal gazın yakılması, aynı miktarda enerji üretmek için kömür veya petrol ürünlerinden daha az hava kirletici madde emisyonuna neden olur. Diğer fosil yakıtlardan teknik olarak daha temiz olduğu için temiz olarak kabul ediliyor.

Bununla birlikte, özellikle hidrolik kırılmayı düşündüğünüzde kesinlikle dezavantajları vardır. Bu sürecin nasıl işlediğinin ardındaki ayrıntılara girmeyecek olsak da, bu aslında doğal gazı kayadan çıkarmanın düşük maliyetli bir yoludur. Çatlatma çok fazla su gerektirir. Bu da çok fazla atık su oluşturur. Ayrıca, depremlere neden olduğu ve su kaynaklarını kirlettiği bilinmektedir.”