İş insanı ve Çevre Mühendisi Bülent Liçis, sürdürülebilirlik kavramının bizim toplumumuzun bir parçası olduğunu ve bu bilincin geçmişten günümüze belirli şekillerde aktarıldığını belirtiyor.

Çocukken bize sürdürülebilirliğin üç altın kuralının; azaltma, yeniden kullanma ve geri dönüşüm olarak öğretildiğini söyleyen Bülent Licis, bazı nedenlerden dolayı, “geri dönüşüm” kavramının daha fazla vurgulandığını dile getiriyor.

Bülent Liçis, yeşile dönüş hakkında gün geçtikçe daha fazla şey duyduğumuz şu günlerde, “Geri dönüşümün aslında bu üç totem arasında en az öneme sahip olduğu gerçeği giderek daha açık bir hale geliyor.” diyerek, şunları kaydediyor:

“Kullanılanı azaltırsak ve tek kullanımlık seçenekler yerine malzemeleri tekrar kullanabilir bir hale getirirsek, dünyada geri dönüştürülecek şeyler de bir o kadar az olacaktır. Bunun sonucunda gezegeni kurtarmanın anahtarı, ‘daha az eşya’ demek abartı sayılmaz.”

Elbette geri dönüşüm önemlidir. Ancak bunu yapmamız gerektiğini bilsek de birçoğumuz geri dönüşümün gerçek nedenini tam olarak anlamayabiliriz.

Tam da bu noktada sözü, geri dönüşümün nasıl bir süreç olduğunu ve bireysel olarak neler yapmamız gerektiğini detaylı olarak anlatan Bülent Licis’e bırakıyoruz.

“Öncelikle farklı malzemelere, hatta farklı türdeki plastiklere, nasıl geri dönüştürülmesi gerektiğini belirten reçine tanımlama kodları verilir ve bu kodlara göre ayrıştırma yapılır. Bu sayılar, birden yediye kadar değişebilir. Eğer malzemeleri uygun şekilde ayırmazsanız, bu kusurlu bir geri dönüşüm opsiyonu anlamına gelir. Elektronik ve teknoloji ürünlerinin de kendi geri dönüşüm kategorileri vardır. Bu da, onların diğer geri dönüşüm ürünlerinden ayrılması gerektiği anlamına gelir. Ancak “doğru” olarak geri dönüştürseniz bile, hepsi boşuna olabilir. Çünkü birden çok malzemeden yapılmış, yiyecek ya da yağ ile kirlenmiş malzemeler çoğu zaman geri dönüştürülemez.

Bunun haricinde, her zaman hafif hacimli (plastik gibi) malzemelerin patlama veya geri dönüşüm makinesini tıkama ihtimali vardır. Üstelik bazı plastikler tamamen geri dönüştürülemez.

Her zaman söylediğim gibi, geri dönüşüm bazen alengirli olabilir. Ancak bu durum geri dönüşümün önemini azaltmaz!”

Geri Dönüşüm Neden Önemlidir?

Geri dönüşümün tüm faydalarını ve bunun gezegen için neden önemli olduğunu bilmek için Bülent Licis’i dinlemeye devam ediyoruz.

“Herhangi bir şey yapmak için kullanıldığınız malzemenin organik olarak parçalanabilmesi, yeniden kullanılabilmesi veya başka bir şeye dönüştürülebilmesi önemlidir. Aksi takdirde bu malzeme, bozulmayacağı uzun vadeli bir çöp sahasına girmeden önce yalnızca bir amaca hizmet eder ve geri dönüştürülemediği için çevremizi birçok yönden olumsuz etkileyebilir. Atıklar; küresel ısınmaya, dolayısıyla iklim değişikliğine negatif anlamda katkıda bulunan sera gazları yayar. Geri dönüştürülmeyen atıklar; hava ve su kirliliğine sebep olarak insan yaşamını riske atar. Alternatif olarak geri dönüşümü kullanırsak, atıklarımızın yarattığı kirlilik miktarını önemli ölçüde azaltabiliriz.

Geri dönüştürülmeyen atıklar, hayvan ve diğer canlıları (besin zinciri nedeniyle insanları) negatif etkileyebileceği için bu konu oldukça önemlidir. Atıklar, doğal yaşam alanlarının kaybına neden olabilir. Bu da, iklim değişikliği ve küresel ısınma gibi olumsuzluklar yaratır. Hayvanlar ve diğer biyolojik organizmalar yaşam alanlarını kaybettiklerinde ölüm onlar için kaçınılmaz olacaktır.

Geri dönüşüm, alternatif ham madde bulmak değil, halihazırda kullanılmış olan malzemeleri yeniden değerlendirmek anlamına gelir. Geri dönüşüm, genellikle yağmur ormanları gibi en önemli yaşam alanlarından gelen ham madde ihtiyacını azaltabilir. Ham maddeler; kereste, su ve mineraller gibi doğal kaynakları da içerebilir. Yeni materyalleri kontrollü olarak edindiğimizde doğal yaşam alanlarını, ormanları, yağmur ormanlarını koruyabilir ve Dünya’ya iyileşme şansı verebiliriz.

Geri dönüşümün bu kadar gerekli olmasının bir başka nedeni ise enerjidir. Yeni şeyler yapmak için çok fazla enerji ve su gerektirir. Ancak Çevre Koruma Ajansı’na (EPA) göre eski malzemeleri yeni bir şeye dönüştürmek için çok daha az enerji gerekiyor.”

Geri Dönüşümün Faydaları Nelerdir?

Bülent Liçis, geri dönüşümün çevreye olan olumlu etkilerinin yanı sıra ekonomiyi canlandırma adına da pek çok faydası olduğunu dile getiriyor. Bu bağlamda; EPA, geri dönüşümün ABD’deki üretim endüstrilerinde ve geri dönüşüm tesislerinde istihdam yaratmaya yardımcı olduğunu, bu durumun da Amerikan iş istikrarı ve güvenliği için çok önemli olduğunu bildiriyor. Geri dönüşüm endüstrisi istihdam yaratmanın yanı sıra, yerli malzeme kaynaklarını kullandığı için ekonomiye de ciddi katkılar sağlıyor.

Ayrıca, geri dönüşümün çöplüklere ve çöp yakma tesislerine gönderilen atıkların azalmasını sağladığını belirten Bülent Liçis, “Bu, iklim değişikliğine ve küresel ısınmaya neden olan zararlı sera gazı emisyonlarının azalmasını, önemli doğal kaynakların korunmasını ve enerjiden tasarruf edilmesini sağlar.” diyor.

Plastiğin, metal ürünlerin, kağıdın ve kartonun geri dönüştürülmesinin öneminin tek tek bilinmesi gerektiğini söyleyen Bülent Licis, şunları kaydediyor:  

Plastiği geri dönüştürmek neden bu kadar önemlidir?

“İnsanların ürettiği katı atığın çok büyük bir parçasını oluşturan plastiğin geri dönüştürülmesi özellikle kritiktir. Plastik, bir çöp sahasına gönderildiğinde bozulmaz. Aslında, plastik biyolojik olarak parçalanamadığı için nadiren organik olarak parçalanır. İnsanların kullandığı pek çok plastik ürünün tek kullanımlık olması, her yıl 30 milyon ton plastiğin çöpe atılması anlamına geliyor. Plastiğin gerçekten parçalanması 500 ila 1.000 yıl sürebileceğinden, geri dönüştürmek daha iyi ve tek alternatiftir. Materyalden doğal olarak kurtulamayız. Bu yüzden onu başka bir şeye geri dönüştürerek yeniden kullanabiliriz.”

Metal Ürünleri Geri Dönüştürmek Neden Önemlidir?

“Metal ürünlerin geri dönüşümü enerji tasarrufu sağlar, sera gazı emisyonlarını azaltır ve istihdam yaratır. Hurda Geri Dönüşüm Endüstrileri Enstitüsü’ne (ISRI) göre; geri dönüşümden kazanılan metal, küresel ısınmaya neden olan zararlı emisyonları dünya üzerinde 300 ila 500 milyon ton arasında azaltabilir. Yeni metal yerine geri dönüştürülmüş metal (hurda metal) kullanılması da madencilik atıklarını yüzde 97 oranında azaltır. Ayrıca, Ulusal Sağlık Enstitüsü hurda metalin geri dönüştürülmesinin daha az su gerektirdiğini bildirdi. Metal ürünlerin geri dönüşümünün bir başka yararı da, enerji kullanımını önemli ölçüde azaltması. Geri dönüştürülmüş hurda metalleri malzeme olarak kullanmak, alüminyum için yüzde 92, bakır için yüzde 90 ve çelik için yüzde 56 olmak üzere  ham madde tasarrufu sağlıyor.

Metal geri dönüşüm endüstrisi, istihdama da katkı sağlar. Calgary Metal’e göre bu endüstri, atığı yakma fırınına göndermekten 36 kat, çöp sahasına göndermekten ise 6 kat daha fazla iş imkanı sağlıyor. İstihdam yaratmak önemli bir fayda. Ancak hurda metal endüstrisi ekonomiyi canlandırma adına da önemli bir katkı sunuyor. Ulusal Geri Dönüşüm Koalisyonu, geri dönüşüm endüstrisinin yılda 236 milyon dolar gelir getirdiğini belirtiyor.”

Kağıdın Geri Dönüştürülmesi Neden Önemlidir?

“Diğer birçok malzemenin geri dönüştürülmesi gibi, kağıdın geri dönüştürülmesi de enerji tasarrufu sağlamak, sera gazı salınımını azaltmak ve önemli doğal kaynakları korumak açısından önemli bir rol oynar. Ayrıca, geri dönüştürülen kağıt miktarı ne kadar fazlaysa, çöp sahalarında o kadar az kağıt olur. Geri dönüşüm yoluyla yeniden amaca uygun hale getirilemeyen malzemeler için çöp sahalarında yer bırakmak önemlidir. Diğer maddelerin aksine kağıt, etkin bir şekilde geri dönüştürülebilir.

www.ThoughtCo.com’a göre, bir ton geri dönüştürülmüş kağıt, 17 ağaç ve 7.000 galon su, yaklaşık 4.000 kilovat da enerji tasarrufu sağlıyor. Bu, ortalama bir Amerikan evinin altı aylık elektrik harcamasına eşittir.”

Kartonun Geri Dönüştürülmesi Neden Önemlidir?

“Kartonun geri dönüştürülmesinin temel faydaları, diğer tüm geri dönüştürülebilir malzemelerin geri dönüştürülme faydalarıyla benzerlik gösterir. Kartonun geri dönüştürülmesinde daha az su kullanılır, emisyonları azaltır, geri dönüştürülemeyen malzemeler için çöp sahalarında yer açar ve elbette ham madde tasarrufu sağlayıp yeşili korur. İllinois Planlı Ambalaj Şirketi (PPOIC), bir ton kartonun geri dönüştürülmesinin 17 ağacın kesilmesini, 7.000 galon suyun harcanmasını ve 1.500 poundluk karbondioksitin çevreye yayılmasını önleyebileceğini ve enerji tüketimini yüzde 64 oranında azaltabileceğini söylüyor.

Massachusetts gibi bazı eyaletlerde; karton, kağıt ve mumlu olmayan kartonun çöpe atılması yasaklanmıştır. Massachusetts Atık Yasakları, atık maliyetlerinde tasarrufa yol açarak çevre üzerinde olumlu etkiler sağlar.”